Uống kháng sinh bừa bãi dễ gây loạn khuẩn đường ruột, tổn thương gan mật, suy giảm miễn dịch, kháng thuốc…
Trong nhận thức của người Việt Nam, kháng sinh được xem như một loại “thần dược” có thể chữa bách bệnh. Sốt, ho thậm chí là cảm cúm nhẹ mặc dù chưa cần đến thuốc kháng sinh cũng tự ý kê đơn kháng sinh hoặc mua theo đơn thuốc cũ. Trong khi đó, kháng sinh chỉ được bác sĩ chỉ định dùng khi mắc các bệnh nhiễm trùng.
Việc lạm dụng thuốc kháng sinh ngày càng trở nên phổ biến hơn. Nguyên nhân một phần đến từ việc mua bán thuốc kháng sinh không theo đơn của bác sĩ quá dễ dàng. Để sở hữu được một viên kháng sinh, bạn có thể mua tại bất kì tiệm thuốc nào tại Việt Nam. Và phần lớn nguyên nhân khác lại đến từ việc thiếu hiểu biết của người dân về tác hại của việc lạm dụng kháng sinh.
Việc dùng thuốc bừa bãi, mua bán kháng sinh không cần kê đơn… khiến người bệnh dễ gặp những nguy cơ dưới đây:
1. Gây ngộ độc
Cũng giống như các loại thuốc khác, kháng sinh khi vào cơ thể đều được hấp thu và chuyển hóa qua gan và đào thải qua thận. Nếu sử dụng thuốc thường xuyên sẽ gây nên tình trạng tích tụ và ngộ độc.
2. Gây dị ứng, tiểu đường và béo phì
Ít ai có thể ngờ, lạm dụng thuốc kháng sinh cũng khiến trẻ bị béo phì và tiểu đường. Nguyên nhân là thuốc kháng sinh sẽ làm hại vi khuẩn đường ruột của trẻ. Bên cạnh đó, thuốc kháng sinh chứa một số phẩm màu tương tác với ibuprofen và acetaminophen, là các thuốc hay dùng cho trẻ. Chỉ cần một lượng rất nhỏ phụ gia cũng có thể gây phản ứng dị ứng ở trẻ mẫn cảm.
3. Tăng nguy cơ tử vong do tiêu chảy
Phần lớn các bệnh cảm cúm đều là do virus, do đó làm dụng kháng sinh trong trường hợp này không những không trị bệnh mà còn gây ra các tác dụng phụ không mong muốn là tiêu chảy, khiến bệnh tình trầm trọng và tăng nguy cơ tử vong.
4. Tạo ra vi khuẩn siêu kháng thuốc
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng tránh Dịch bệnh Mỹ (CDC), mỗi năm trên thế giới có ít nhất 2 triệu người nhiễm vi khuẩn kháng kháng sinh. Trong đó 23.000 người chết vì không còn loại kháng sinh nào cứu chữa được. Nếu siêu vi khuẩn tiếp tục phát triển với tốc độ như hiện nay, đến năm 2050, con số tử vong vì những căn bệnh vốn có thể chữa được sẽ tăng lên 10 triệu người.
Thực tế, kháng sinh tiêu diệt các vi khuẩn không chứa gen kháng thuốc, để lại những khuẩn chứa gen kháng thuốc. Chúng nhân lên nhanh chóng rồi chuyển gen kháng thuốc sang cho các nhóm vi khuẩn khác. Cuối cùng, quá trình này tạo ra siêu khuẩn có khả năng kháng nhiều thuốc. Việt Nam từng ghi nhận trường hợp bé trai 1 tuổi ở Cần Thơ tử vong do nhiễm khuẩn E.Coli kháng thuốc và nhiều trường hợp khác nhiễm siêu khuẩn kháng mọi loại kháng sinh.
5. Suy giảm miễn dịch
Trẻ càng dùng kháng sinh thường xuyên, càng dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp… Nguyên nhân là do hệ miễn dịch của trẻ vốn non yếu, lại không có cơ hội trưởng thành khi lạm dụng kháng sinh. Nếu chưa trị đúng cách, trẻ có thể vượt qua bệnh tật đồng thời tạo cơ hội cho hệ miễn dịch “tập dượt chiến đấu”, chống chọi tốt hơn để không nhiễm khuẩn lần sau.
Biện pháp hạn chế lạm dụng kháng sinh
Để hạn chế lạm dụng kháng sinh, mỗi người dân cần thực hiện các biện pháp kết hợp sau:
– Không sử dụng kháng sinh khi không cần thiết: Những bệnh phổ biến không cần sử dụng kháng sinh đó là cảm lạnh, cảm cúm, sốt siêu vi, viêm nhiễm đường hô hấp trên. Thậm chí, các trường hợp viêm phế quản, viêm tai – mũi – họng ở mức độ nhẹ, trẻ vẫn ăn uống bình thường, vẫn chơi, không có biểu hiện khó thở nặng lên… thì không nên vội vàng dùng kháng sinh.
Thay vào đó, bạn nên chăm sóc tích cực, hạ sốt bằng chườm mát, giảm ho bằng các liệu pháp thảo dược, tăng cường uống nước, ăn các chất lỏng giàu dinh dưỡng… Sau một vài tuần bệnh sẽ tự khỏi. Trong trường hợp bệnh có dấu hiệu nặng lên, cần đưa người bệnh tới bệnh viện để bác sĩ chỉ định thuốc phù hợp sau khi có kết luận chính xác trẻ nhiễm virus hay vi khuẩn.
– Dùng kháng sinh đúng bệnh, đúng cách: Trong trường hợp bệnh bắt buộc phải sử dụng kháng sinh, mỗi người cần lưu ý phải tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn sử dụng về thời gian, liều dùng, các lưu ý khi kết hợp thuốc kháng sinh với các thức ăn đồ uống thông thường… để thuốc phát huy tối đa tác dụng tiêu diệt vi khuẩn. Như vậy, chúng sẽ không có cơ hội phát triển các thể kháng thuốc.
– Tăng cường miễn dịch cho cơ thể: Miễn dịch là vũ khí lợi hại nhất mà cơ thể dùng để chống lại các bệnh do vi khuẩn và virus. Hệ miễn dịch mạnh khỏe cũng là hàng rào bảo vệ giúp trẻ phòng tránh hoặc vượt qua dễ dàng các bệnh nhiễm trùng.
Mỗi người cần được tăng cường miễn dịch thường xuyên bằng các biện pháp gián tiếp và trực tiếp.
Các biện pháp gián tiếp gồm:
- Bổ sung dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ
- Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, tốt nhất là vui chơi ngoài trời nơi không khí trong lành
Các biện pháp trực tiếp gồm:
- Tiêm văcxin phòng bệnh đầy đủ và đúng lịch
- Bổ sung bào tử lợi khuẩn mỗi ngày.
Lợi khuẩn vào cơ thể tiết ra các enzyme giúp cơ thể hấp thu tốt hơn các chất dinh dưỡng trong quá trình tiêu hóa. Lợi khuẩn còn tổng hợp ra các vitamin, giúp tăng cảm giác ngon miệng. Thêm vào đó, lợi khuẩn đào thải các hại khuẩn ra khỏi hệ vi sinh đường ruột. Đồng thời chúng còn kích thích cơ thể tổng hợp kháng thể, tăng cường miễn dịch tự nhiên để giảm nguy cơ mắc bệnh. Một số thực phẩm giàu probiotics như kim chi, phô mát, sữa chua, các loại men vi sinh…
